Қазақстан Республикасы Ғылым мен Жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің мемлекеттік қаржыландыруы бойынша №AP26100389
Қазақстандағы күтім экономикасын дамыту үшін
есептелетін жалпы тепе-теңдік моделі (CGE): жұмыспен
қамтуды және гендерлік теңдікті ілгерілету.
есептелетін жалпы тепе-теңдік моделі (CGE): жұмыспен
қамтуды және гендерлік теңдікті ілгерілету.
Қаңтар 2025 – Желтоқсан 2027
Жоба туралы
Бұл жоба Қазақстан экономикасын әрбір қоғам мүшесінің әл-ауқатына бағытталған әлеуметтік бағдарланған экономикаға трансформациялауға жәрдемдесуге бағытталған.
Біз балалар мен қарттарға күтім көрсету жүйесін талдау және жетілдіру үшін бірегей макроэкономикалық модель әзірлейміз. Бұл жүйе - елдің экономикалық өсімі, гендерлік теңдігі және қоғамдық әл-ауқатының негізгі тетігі болып табылады.
Біз балалар мен қарттарға күтім көрсету жүйесін талдау және жетілдіру үшін бірегей макроэкономикалық модель әзірлейміз. Бұл жүйе - елдің экономикалық өсімі, гендерлік теңдігі және қоғамдық әл-ауқатының негізгі тетігі болып табылады.
Жобаның негізгі бағыттары :
Күтім экономикасы
Балалар мен қарттарға күтім жасауға арналған ақылы және ақысыз еңбекті талдау. Бұл экономикадағы бағаланбай келе жатқан, бірақ аса маңызды сектор.
Гендерлік теңдік
Макроэкономикалық
модельдеу
модельдеу
Күтім көрсету жүйесін жетілдіру, яғни әйелдердің экономикалық құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталған мемлекеттік саясаттың негізгі бағыты.
Қазақстанда күтім секторы бойынша алғашқы есептелетін жалпы тепе-теңдік моделін (CGE) әзірлеу. Бұл әртүрлі саяси шешімдердің ықпалын болжауға арналған маңызды қадам.
Мәселенің өзектілігі
Дәстүрлі экономикалық модельдер ақысыз күтім еңбегі мен
макроэкономикалық көрсеткіштердің өзара байланысын толықтай ашып көрсете алмайды, өйткені ақысыз еңбек
талдаудан тыс қалады (C icowiez және Lofgren , 2023). Бұл жағдай болжамдардың дәл еместігіне және тиімсіз саяси шешімдердің қабылдануына әкелуі мүмкін. Біздің жоба осы олқылықтың орнын толтыруға бағытталған - ол үшін Қазақстандағы экономикалық саясатты әзірлеу барысында күтім секторын көрінетін етуге мүмкіндік беретін заманауи макроэкономикалық модель әзірленеді
макроэкономикалық көрсеткіштердің өзара байланысын толықтай ашып көрсете алмайды, өйткені ақысыз еңбек
талдаудан тыс қалады (C icowiez және Lofgren , 2023). Бұл жағдай болжамдардың дәл еместігіне және тиімсіз саяси шешімдердің қабылдануына әкелуі мүмкін. Біздің жоба осы олқылықтың орнын толтыруға бағытталған - ол үшін Қазақстандағы экономикалық саясатты әзірлеу барысында күтім секторын көрінетін етуге мүмкіндік беретін заманауи макроэкономикалық модель әзірленеді
Аталмыш дереккөздер :
- Cicowiez, Mar tin & Lofgren, Hans, 2023. "Child and elderly care in Sout h Korea: policy analysis wit h a gendered, care-focused computable general equilibrium model", Philippine Review of Economics, University of t he Philippines School of Economics and Philippine Economic Society, vol. 60(1), pages 19-64, June, 2023.
Жобаның мақсаты
Негізгі мақсат – қамқорлық секторына бағытталған макроэкономикалық үлгіні (CGE) әзірлеу арқылы Қазақстандағы күтім жүйесін жетілдіру жолдарын анықтау.
Бұл модель
Күтім саласындағы саясат нәтижелерін дәлірек болжауға;
Мемлекеттік саясаттың әртүрлі сценарийлерін талдауға;
Салық түсімдері, жұмыспен қамту және тұтынуға әсерін үй шаруашылықтарының түрлері бойынша бағалауға мүмкіндік береді.
Жобаның міндеттері
01/01/2025 - 30/08/2025
Қазақстандағы күтім жүйесін талдау жүргізіледі, оған күтім саласына әсер ететін
нормативтік-құқықтық актілерді, сондай-ақ сектор бойынша деректерді жинау және дайындау кіреді.
нормативтік-құқықтық актілерді, сондай-ақ сектор бойынша деректерді жинау және дайындау кіреді.
01/09/2025 - 15/11/2025
Уақытты пайдалану жөніндегі ұлттық үй шаруашылықтары зерттеулерінде, жұмыспен қамту туралы зерттеулерде және «Гендер және ұрпақ » зерттеуінде қамтылмаған күтім түрлерін ескеретін қосымша деректер әзірленеді. Осы мақсатта арнайы сауалнама жүргізіледі.
01/01/2026 - 30/06/2026
Қазақстан үшін күтім секторына
бағытталған жаңа есептелетін жалпы тепе-
теңдік моделі (CGE) әзірленеді. Бұл модель
күтім саласындағы мемлекеттік саясаттағы
өзгерістердің салдарын модельдеу және
талдау үшін қолданылады.
бағытталған жаңа есептелетін жалпы тепе-
теңдік моделі (CGE) әзірленеді. Бұл модель
күтім саласындағы мемлекеттік саясаттағы
өзгерістердің салдарын модельдеу және
талдау үшін қолданылады.
01/07/2026 - 01/11/2026
Күтім саласындағы мемлекеттік саясатты кеңейту сценарийлерін модельдеу жоспарлануда, оған күтімге жұмсалатын мемлекеттік шығындарды арттыру, сондай-
ақ салық түсімдері, жұмыспен қамту және
тұтынуға әсерін үй шаруашылықтары тұрғысынан талдау кіреді.
ақ салық түсімдері, жұмыспен қамту және
тұтынуға әсерін үй шаруашылықтары тұрғысынан талдау кіреді.
01/01/2027 - 01/05/2027
Қазақстандағы күтім жүйесін жетілдіру
бойынша ұсыныстар есептелетін жалпы
тепе-теңдік моделін пайдалану арқылы
әзірленеді.
бойынша ұсыныстар есептелетін жалпы
тепе-теңдік моделін пайдалану арқылы
әзірленеді.
01/01/2027 - 01/11/2027
Зерттеу нәтижелерін қорытындылау және
ғылыми мақалалар даярлау көзделуде: -кемінде 2 (екі) мақала немесе шолу рецензияланатын ғылыми журналдарда (Social Science Citation Index, Arts and Humanities Citation Index, Web of Science немесе Scopus базасында CiteScore көрсеткіші кемінде 50 болатын ); – сондай-ақ КОКНВО ұсынған шетелдік және (немесе) отандық рецензияланатын басылымдарда мақалалар немесе шолулар
жарияланады.
ғылыми мақалалар даярлау көзделуде: -кемінде 2 (екі) мақала немесе шолу рецензияланатын ғылыми журналдарда (Social Science Citation Index, Arts and Humanities Citation Index, Web of Science немесе Scopus базасында CiteScore көрсеткіші кемінде 50 болатын ); – сондай-ақ КОКНВО ұсынған шетелдік және (немесе) отандық рецензияланатын басылымдарда мақалалар немесе шолулар
жарияланады.
Әдістеме
Қазақстандағы күтім
секторын талдау
секторын талдау
Күтім секторы бойынша
мәліметтерді жинау және
дайындау
мәліметтерді жинау және
дайындау
Есептелетін жалпы тепе-теңдік
(CGE) моделін жасау
(CGE) моделін жасау
Күтім саясаты симул яциясын
іске қосу
іске қосу
Жоба тобы
Экономика ғылымдарының кандидаты, Нархоз университетінің Гендерлік экономика зерттеу орталығының директоры. Гендерлік зерттеулер саласында үлкен тәжірибесі бар, Дүниежүзілік банктің гендерлік сарапшысы ретінде жұмыс істеген, сондай-ақ Қазақстан мен Өзбекстандағы күтім экономикасына арналған БҰҰ Даму бағдарламасының (ПРООН) жобаларын басқарған.
Ғылыми жетекші
Нугманова Майгуль Саиновна
Халықаралық кеңесшілер мен сарапшылар :
Meurs Mieke Elizabeth
PhD, АҚШ-тағы Американдық университеттің профессоры, «Гендерлік талдау экономикада» бағдарламасының директоры. Әлемнің әртүрлі елдерінде зерттеу жүргізу тәжірибесі бар гендерлік экономика бойынша халықаралық сарапшы.
Martin Cicowiez
PhD, Аргентинадағы Ла-Плата ұлттық университетінің профессоры. Жетекші макроэкономист және саясатты бағалау үшін CGE-модельдерді қолдану саласындағы жетекші маман, күтім секторына арналған модельдерді әзірлеу бойынша мол тәжірибеге ие.
Sevag Agop
PhD, Армениядағы Американдық университеттің профессоры. SAM моделін әзірлеудегі жетекші маман.
Зерттеу тобы
Арғынбаева Жанар Жумағалиқызы
Жансая Бейсенбайқызы
Серікбай Алтынай
PhD, Нархоз университетінің ғылым және коммерцияландыру жөніндегі вице-президенті.
Абылай Тұрсын
PhD докторанты, аға оқытушы, SDU University
Ли Алексина Владиленовна
Магистр, Психолог, тьютор
PhD докторанты, Нархоз университеті
Магистрант, Almaty Management University
Липовка Анастасия Владимировна
PhD , Almaty Management University
Алишер Тлеубаев
PhD, постдокторант, Назарбаев университеті.
Нәтижелер мен жарияланымдар
Күтілетін ғылыми және практикалық нәтижелер:
-
Қазақстан үшін әзірленген CGE-модель, ол гендерлік аспектілерді ескере отырып, макроэкономикалық
саясатты талдау мен болжаудың маңызды құралына айналады. -
Қазақстандағы күтім жүйесінің қазіргі жағдайы туралы талдамалық есеп, онда заңнама мен қызмет көрсету
саласындағы олқылықтар анықталады. -
Елдегі күтім жүйесін жетілдіру бойынша мемлекеттік органдарға арналған ғылыми негізделген ұсынымдар -
Кадрлық әлеуетті арттыру: жас ғалымдар мен PhD-докторанттар макромодельдеу дағдыларын меңгереді,
бұл Қазақстанның ғылыми әлеуетін күшейтеді.
Жоспарланған жарияланымдар :
- Web of Science (Q1–Q2) және Scopus (CiteScore кемінде 50) базаларында индекстелген жетекші ғылыми журналдарда кемінде 2 мақала жариялау;
- КОКНВО ұсынған рецензияланатын отандық және шетелдік басылымдарда кемінде
4 мақала жариялау; - Зерттеу тақырыбы бойынша кемінде бір философия докторы (PhD) дайындау.
Жаңалықтар
Ғылыми жетекші:
Нугманова Майгуль Саиновна
nugmanova.maigul@narxoz.kz
Нугманова Майгуль Саиновна
nugmanova.maigul@narxoz.kz
